در همه جوامع بشري ، سالمندان تعداد قابل توجهي از جمعيت را شامل مي شوند . بنابراين در صورتيکه شرايط مساعد براي سالمند فراهم باشد تا بتواند مستقل و اميدوار زندگي کند ، مشکلات اجتماعي کاهش يافته ، مشکلات خانواده نيز کمتر مي شود . يکي از راههاي مناسب براي بهتر شدن زندگي سالمند و کاهش وابستگي او به دارو و درمان که هزينه قابل توجهي را بر او تحميل مي کند ، موسيقي است .
موسيقي درماني بيش از هر تکنيک درماني ديگر با زندگي روزمره مردم آميخته و با نياز و احساس آنها عجين شده است . به طوريکه همانند خواب و خوراک ، خواندن نيز در هر مکان و محفلي ديده و شنيده مي شود . اما علت گرايش و علاقه مردم به موسيقي به خاطر طبيعت و فطرت آدمي است که مجذوب موسيقي است . ذات محرک و موزون موسيقي با فطرت وحدت طلب آدمي پيوند ناگسستني دارد .
شنيدن و خواندن رايج ترين شيوه موسيقي درماني است که در همه شرايط گوناگون زندگي به سادگي از آن سود مي جوييم و حال و احوال خود را دستخوش آرامش و سبکي يا نشاط و سرزندگي کرده به انرژي و هيجان دروني توان مي بخشيم . هرکس که در شرايط سالمي باشد هر از گاهي با شنيدن و خواندن احساسات خود را جاري مي سازد و برون مي افکند و انرژي کسل و يا نگران و سرگردان دروني را به سمت حالت و احساسي مطلوب هدايت مي کند و از فشار بي رغبتي دل مي کاهد . اين شيوه درمانگري ساده هميشه و همه وقت مورد استفاده مردم بوده است . چنانچه آمده است که داود پيامبر هر از گاهي در کوه و دشت به الحان خوش نوايي سر مي داد تا فشار تألمات مکافات قوم را از دل بکاهد و مجدداً بر مردم و اجتماع فرود آيد و با قدرت و روحيه مسلط تري به اصلاح امور بپردازد .
مهمترين نقش موسيقي به عنوان درمان ، براي بيماران رواني عقب ماندگي ذهني براي تقويت مهارتهاي معلولين و بعد از آن در بيمارستانهاي مختلف و براي سالمندان است . براي سالمنداني که دنياي ذهني پراکنده اي دارند ، نظم موسيقي تجربه سازمان يافته مطلوبي است که مي تواند آنها را از آشفتگي احساس دور کند تا توانايي پيش بيني کردن فعاليت وارتباط با موسيقي را به دست آورند .
پيش ازآنکه هر فردي بتواند در اجتماع رابطه مناسب و موفقيت آميزي داشته باشد بايد ابتدا با خود احساس راحتي کند . موسيقي مي تواند ابزار « خودبياني » را فراهم کند و احساس « خودارزشمندي » را تقويت نمايد ؛ اين مهم به مقدار قابل توجهي مراجعه افراد را به مراکز درماني کم مي کند و مصرف دارو را به حداقل مي رساند .
در سالمندان توجه به اين امر ضروري است که موسيقي سبب مي شود آستانه تحمل درد بالا رود ، تپش قلب ، اضطراب و افسردگي کم شود . بسياري از سالمندان براي برطرف کردن اين مشکلات به مقدار زيادي دارو نياز دارند . اگر سالمند خود نوازنده ساز باشد اثر مفيد آن چندين برابر خواهد شد . قابل ذکر است که در ايام پيري که چشم خوب نمي بيند ، مطالعه مشکل مي شود و بسياري از سرگرميها جايگاه خود را از دست مي دهند ، استفاده از موسيقي بسيار مفيد و مشکلات چندگانه سالمندان را کاهش مي دهد .
بسياري از سالمندان در زمينه تقويت کارکرد جسمي نيازهايي دارند اين نيازها ممکن است شامل تقويت حرکتي در مفاصل مختلف ، افزايش توان و تحمل بدن و تقويت قدرت عضلاني بعد از شکستگي يا بيماري باشد . با موسيقي مي توان راههاي سرگرم کننده و لذت بخش براي رسيدن به اينگونه اهداف تقويتي پيدا کرد . به عنوان مثال با موسيقي همراه با تمرينات ورزشي روزانه مي توان احساس دردي را که غالباً توأم با اين ورزشهاست از ذهن دور کرده و محرک لازم را براي شرکت در انجام اين قبيل ورزشها و فعاليتهاي حرکتي فراهم آورد . دست زدن نشاط ا نگيز و موسيقي ريتميک مي تواند ورم مفاصل انگشتان را کم کند . فعاليتهايي چون حرکات ورزشي موزون يا رژه . مي تواند احساس اطمينان ، شادي و امنيت را براي انجام حرکات مستقل ، در سالمند بهبود بخشد . ضربه زدن به زمين و پايکوبي همراه با موسيقي سبب خم شدن و کشش عضلات بدن مي شود که در تنظيم جريان خون ، تقويت عضلات و توان بدني مؤثر است . گوش دادن به موسيقي نه به اندازه نواختن ساز ولي کمتر از آن ،اثر مفيد دارد و با توجه به اينکه بسيار کم هزينه است و سالمند مي تواند در موقع انجام کارهاي روزانه و استراحت به آن بپردازد ، بسيار با اهميت است .
پژوهشهاي مختلف نشان داده اند که بيشترين اثر موسيقي روي بي قراري ، گيجي ، تنش ، آلزايمر بوده است ، موسيقي توانايي فرد را افزايش مي دهد ، افسردگي را کم مي کند و يا از بين مي برد و با توجه به اينکه يکي از مشکلات سالمندان افسردگي است و بايد هزينه اي را صرف درمان و بستري کردن سالمند کرد ، مي توان به اين موضوع توجه دقيق داشت .
به طور کلي موسيقي درماني درکاهش احساس تنهايي ، ترس از آينده مشکلات جسمي ، مشکلات روحي و رواني ، احساس طرد از خانواده ، اضطراب ، اندوه ، مشکلات تغذيه اي ، وابستگي به ديگران و وابستگي دارويي سالمندان نقش بسزايي دارد .
و همچنين موسيقي درماني با افزايش اعماد به نفس ، نشاط ، استفاده از تواناييها و ورزش ارتباط معناداري دارد .
نتيجه گيري :
استفاده از موسيقي در زندگي سالمندان موجب بهبود شرايط زندگي آنها مي شود . مشکلات سالمندان تحت تأثير موسيقي سبک تر و تحمل مشکلات براي آنان آسانتر مي شود موسيقي موجب بالا رفتن سطح اعتماد بنفس سالمندان مي شود ، وابستگي عاطفي آنها را زياد و وابستگي به ديگران را کم مي کند .
وابستگي به دارو را تاپايين ترين حد ممکن کاهش مي دهد يا از بين مي برد و سبب مي شود که تمايل به ورزش در فرد سالمند پديد آيد . بياييد سالمندان را آموزش دهيم که اين امکان کم هزينه را مورد توجه قرار دهند